O żałobie...

Zasłyszane z filmu: „Życie nas przewraca, ale to my decydujemy, czy się podnieść”.

Nie ma bardziej traumatycznego doświadczenia od śmierci bliskiej, ukochanej osoby.

Gdy umiera nam ktoś bliski, zawsze – czy tego chcemy, czy nie – odbieramy to jako solidny cios od życia. I nigdy nie jesteśmy na to przygotowani, choćby bliska osoba długo chorowała, a my w chorobie jej towarzyszyliśmy.

Być może od śmierci bardziej dotkliwy jest ból po stracie…

„Żałoba” to nie tylko czas lub stan, w jakim znaleźliśmy się skutkiem śmierci kogoś bliskiego.
To normalna, jak najbardziej naturalna złożona reakcja na istotną stratę emocjonalną.
Żałoba ma różne stopnie intensywności wszelkiego rodzaju – od smutku do głębokiego żalu.
Żałoba często wywołuje sprzeczne uczucia, przez co zmienia wzorzec naszych reakcji lub zmienia dotychczasowy schemat zachowania.
Żałoba to uczucie pustki po kimś, kto „zawsze” obok był, a kogo teraz nie możemy odnaleźć w swoim otoczeniu.
Żałoba jest zatem sposobem radzenia sobie ze stratą.

Żałobie towarzyszą:

• spadek koncentracji uwagi,
• stan odrętwienia,
• problemy ze snem – bezsenność, albo poczucie ciągłego znużenia,
• wahania apetytu – podjadanie w nocy, objadanie się, albo przeciwnie – całkowity brak apetytu.
• ostre wahania nastroju i zaburzenia równowagi emocjonalnej.

Stan głębokiego żalu, charakterystyczny dla żałoby po śmierci bliskiej osoby, może powodować ponad 40 różnych rodzajów straty.
Najczęstsze to: rozwód; przejście na emeryturę; przeprowadzka; strata ukochanego zwierzęcia; zmiany sytuacji finansowej (wzrost lub spadek zamożności); przewlekła choroba lub niepełnosprawność; problemy prawne; uczucie „opuszczonego gniazda” – usamodzielnienie się dzieci; uwolnienie się od nałogu; rozpoczęcie szkoły.
Głęboki żal nie jest i nie musi być uczuciem, które daje się racjonalnie uzasadnić.

Każda żałoba jest indywidualna i niepowtarzalna.
Nie istnieją żadne schematy przeżywania żałoby, ani jej kategorie.
Nie ma „czasu żałoby” i nie ma etapów żałoby do przejścia.
W żałobie nie ma nic uniwersalnego. Nie istnieją żadne reakcje lub zachowania, które dotyczą wszystkich, lub choćby większości osób w żałobie.

Żałoba (głęboki smutek, głęboki żal) to uczucie jak najbardziej naturalne i mieszczące się w psychologicznej normie. Nie jest to stan patologiczny, czy też zaburzenie osobowości.
Czasami, osoby pogrążone w żałobie, są błędnie diagnozowane.
Przypisuje im się objawy chorobowe, a następnie poddaje terapii lub leczeniu antydepresantami.
Niestety, błędna diagnoza oznacza błędną terapię.
Niepotrzebnie zażywane leki nie pomagają, a mogą szkodzić, bo utrudniają uczenie się zachowań, dzięki którym wychodzimy z żałoby i odzyskujemy równowagę.
Jak wskazują badania, wiele osób zażywających leki i będących pod opieką lekarzy z powodu depresji, w rzeczywistości boryka się z niedomkniętą (nierozwiązaną) żałobą.
Depresja i niedomknięta żałoba mają podobne objawy - trudności z koncentracją uwagi, wahania nastroju, poczucie odrętwienia, kłopoty ze snem, zaburzenia nawyków żywieniowych i ogromne straty energii.
Jednak, gdy do bólu po stracie dołączą negatywne emocje wynikające ze stereotypów dotyczących żałoby, mogą pojawić się objawy patologii. Niekoniecznie depresja, równie dobrze może to być fobia, lub agresja.

O niedomkniętej żałobie możemy mówić, gdy:
- osoba, która doznała straty nie chce myśleć i mówić o kimś, kto umarł, lub nie chce lub nie potrafi wyrazić uczuć związanych ze stratą;
- dobre wspomnienia łączą się trwale z bolesnymi i wywołują negatywne emocje;
- chcemy rozmawiać tylko o pozytywnych lub wyłącznie negatywnych aspektach relacji ze zmarłą osobą.
Niedomykanie żałoby może wypływać z lęku, który towarzyszy myślom lub uczuciom związanym z utraconą relacją.
Aby uciec od lęku, rozładować związane z nim napięcie, albo zamaskować go, wiele osób w żałobie sięga po alkohol, jedzenie, zakupy, albo ćwiczenia fizyczne. Niestety, efekt jest krótkoterminowy.

Do żałoby przykleiło się co najmniej kilka błędnych stereotypów, które nie tylko nie pomagają poradzić sobie ze stratą, ale mogę prowadzić do patologii.
Są to:

• „Czas leczy rany.” – Niestety, czas nie goi ran, ani nie łagodzi doznania straty. Żałoba nie ma swego czasu. Może równie dobrze trwać tydzień, co 40 lat.
• „Żałoba wymaga samotności.” -  Często sądzimy, że osoba pogrążona w żalu potrzebuje „chwili w samotności”. Tymczasem w ten sposób dowiadujemy się, że nasz smutek być może jest powodem do wstydu, albo że sprawiamy otoczeniu kłopot.
• „Bądź silny. Poradzisz sobie.” – Żałoba to nie zadanie do wykonania, to nie droga do przejścia. A radzenie sobie ze stratą nie jest obowiązkiem wobec nikogo. Spychanie, wypieranie żałoby, aby „być silnym” może wydłużać żałobę, pogłębiać ją i prowadzić do patologii.
• „Nie martw się. Nie poddawaj się. Nie powinieneś się czuć źle.” - Zazwyczaj to stwierdzenia ze wszech miar racjonalne, ale w żadnej mierze nie pomagają osobie w żałobie. Żałoba nie jest złym samopoczuciem, z którym się obnosimy, utrudniając innym życie.
• „Wypełnij stratę.” - To stereotyp na ogół dotyczący straty ukochanego zwierzaka, albo partnera w nieformalnym związku. Żałoba dotyczy istotnej straty emocjonalnej. Pustka po stracie nie da się zapełnić. Pozostanie na zawsze. Usiłowanie jej wypełnienia może okazać się szkodliwa zarówno dla osoby w żałobie, jak i dla nowego partnera.
• „Zajmij się czymś.” - „Jeśli będziesz czymś zajęty, nie będziesz miał czasu myśleć o stracie.” To smutne, ponieważ niektórzy ludzie spędzają całe życie w tym mniemaniu i nigdy nie dają sobie szansy na żałobę i domknięcie spraw niezakończonych, a związanych ze stratą.

Celem i sensem żałoby jest odzyskanie równowagi po stracie.
Jest to możliwe tylko wtedy, gdy osoba, która poniosła stratę, przeżyje swoją żałobę, domknie ją i rozwiąże przez szereg małych i poprawnych kroków.
Odzyskiwanie równowagi emocjonalnej po stracie nie jest łatwym zadaniem.
Podejmowanie działań, które prowadzą do odzyskania równowagi wymaga uważności, otwartości umysłu, woli i odwagi.