Rozmawiać z ... Alzheimerem

Czy wiesz, że 1 na 9 osób w wieku 65 lat cierpi z powodu choroby Alzheimera?

Choroba Alzheimera w istotny sposób zmienia, utrudnia, a wreszcie uniemożliwia komunikowanie się z otoczeniem. Najbliżsi nie zawsze dostrzegają zmiany od razu, chory przez długi czas próbuje ukryć swoje kłopoty, przez co bliskie osoby reagują nieadekwatnie - często irytują się, nie rozumieją, próbują przywołać chorego do porządku.
Jednak problemy z komunikacją narastają i stają się wyraźniejsze w miarę postępu choroby. W pewnym momencie nie da się ukryć, że chory powtarza słowa, miesza kolejność słów w zdaniu, nazywa przedmioty niewłaściwymi pojęciami oraz ma problemy z komunikowaniem swoich uczuć. Można zauważyć, że chory mówi mniej niż zazwyczaj, a jednocześnie na próbę nawiązania kontaktu reaguje lękiem, gniewem lub wycofaniem.

Opiekunowi trudno znaleźć się w tej sytuacji. Dlatego warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach komunikowania się z chorym.

1. Zwracaj uwagę na komunikaty niewerbalne.

Osoby z chorobą Alzheimera lub otępieniem nie potrafią wyrazić słowami, co czują. Zamiast mówić o swoich uczuciach lub chorobie, uciekają się do sygnałów niewerbalnych. Objawy takie jak ból głowy, niezwykłe dla nich zachowania, kołysanie się w fotelu lub zapadanie się w sobie, krzyżowanie rąk i nóg, albo chodzenie po pokoju, to informacje, że czują się niepewnie, są zdezorientowani zarówno to tego, co dzieje się wokół, jak i w nich samych.
Chory może być agresywny, chcąc uciec od tego, co go przeraża.

Warto również pamiętać, że nie rozumiejąc słów, nie mogąc polegać na swojej pamięci, chory jest wyczulony na komunikację niewerbalną (mowę ciała) ze strony bliskich i opiekunów. Trzeba zadbać, by nie tylko w naszych słowach, ale i postawie nie było napięcia, rozdrażnienia, czy niechęci.

2. Nie daj się zamknąć w powtórzeniach.

Gdy zauważysz, że twój bliski ciągle powtarzają słowa i anegdoty, i plącze się w nich coraz bardziej zagubiony, z poczuciem, że nie może wyrazić tego, co chce (bo według niego nie reagujesz odpowiednio do oczekiwań) - zrób coś, aby przerwać cykl komunikacyjny. Nie próbuj niczego wyjaśnić, uzgodnić, nie zadawaj pytań, ani nie tłumacz. Najlepszym sposobem, by przerwać cykl jest wciągnięcie chorego w proste, dobrze znane, rutynowe działanie - mycia zębów, czesanie włosów, albo pomoc przy składaniu prania. Rysowanie, albo śpiew. To pozwoli mu złapać oddech, równowagę i pozwoli uniknąć poczucia frustracji.

3. Nie staraj się uporczywie sprowadzać chorego do chwili obecnej.

Przypomnienie choremu o dacie lub bieżących wydarzeniach może być pomocne, ale nie jest konieczne, aby robić to za każdym razem, gdy bliska osoba jest zdezorientowana. rób to, gdy wydają się skupieni na rozmowie. Używaj przy tym prostych, bezpośrednich zdań typu " czas iść na górę i idź do łóżka " lub "czas na obiad, usiądź przy stole". Zwracaj jednak uwagę, by ton twojego głosu nie był szorstki, polecający. Do chorego najlepiej mówić z poczuciem pewności, ale ciepło i z uśmiechem. Melodyjnie, aby i on poczuł się dobrze.

4. Kluczem do wielkiej rozmowy jest przeszłość.

Porozmawiaj z ukochaną osobą na temat wydarzeń i rzeczy, które wydarzyły się w przeszłości. Rozmowa łatwiej się potoczy. Wiele z ich wspomnień dotyczy przeszłości i sprawia im to wielką frajdę, że pamiętają je tak wyraźnie.

Komunikowania się z bliskimi z otępieniem może być frustrujące, ale z zachowaniem pewnych reguł, komunikacja może być nadal przyjemna. Ludzie z demencją nie pamiętają, kim jesteś, ale nie pamiętają też, jak się czuli chwilę temu! Pozwól im poczuć się przydatnymi, daj im odczuć, że się rozumiecie, aby mogli mieć dobry dzień i radosną chwilę.
Ogólne wskazówki

• Uważnie słuchaj tego, co chory mówi.
• Zadbaj, aby nic nie odwracało uwagi chorego, gdy do niego mówisz.
• Zwróć uwagę na mowę ciała chorego.
• Staraj się mówić wyraźnie.
• Spróbuj wyobrazić sobie, jak świat może przedstawiać się z punktu widzenia chorego.
• Zastanów się, czy na trudności chorego z porozumiewaniem się nie wpływają inne czynniki.
• Sygnalizuj swoją akceptację poprzez kontakt fizyczny.
• Okazuj szacunek choremu.

Te reguły sprawdzają się jednak w rozmowie z każdą osobą w zaawansowanym wieku i nie tylko chorą.

(Wykorzystano materiały z www.firstlighthomecare.com oraz alzheimers.org.uk)